‘Ilo fekau‘aki mo e ngaahi fiema‘u ki hono tauhi mo e ngaahi ‘a‘ahi ‘o e fale nofo‘anga pootí, kau ai ‘a e fakamatala fekau‘aki mo e ngaahi loká mo e malú, ngaahi tu‘utu‘uni fekau‘aki mo ha hū ki ha loki ‘o ha tokotaha nofo totongi mo e me‘a ke fakahoko kapau ‘e hoko ha palopalema.

Monomonó mo e ngaahi ‘a‘ahí

Monomonó

Ko e ngaahi fiema‘u ki hono monomono ‘o e ngaahi fale nofo‘anga pootí ‘oku tatau pē ia mo e fiema‘u ki he ngaahi nofo totongi anga mahení.

Kuo pau ke fakapapau‘i ‘e he kau lenilootí ‘oku ‘i ha tu‘unga lelei ‘a hono tauhi ‘o e ngaahi fale nofo‘anga pootí. ‘Oku ‘uhinga eni ke fakapapau‘i ‘oku nau malu mo fakatupu mo‘ui lelei ki he nofó. ‘Oku totonu foki ke toe fakapapau‘i ‘e he kau lenilootí ‘oku ma‘a fe‘unga ‘a e ngaahi fai‘anga me‘á, hangē ko e peitó mo e fale kaukaú. Kapau ‘e ‘ikai fakahoko ‘eni ‘e he lenilootí pea tenau ala mo‘ua pa‘anga.

‘Oku fatongia ‘aki ‘e he kau nofo totongi ‘i ha fale nofo‘anga pootí ‘a hono tauhi honau lokí ke ma‘a mo maau fe‘unga.

‘Ilo lahi ange fekau‘aki mo e monomono ‘o e ‘apí.

Kapau ‘e ‘i ai ha me‘a ‘i he fale nofo‘anga pootí ‘e maumau, pe fiema‘u ke monomono, kuo pau ke fakahā atu ia ‘e he kau nofo totongí ‘i he vave taha ‘e ala lavá.

‘Ilo lahi ange fekau‘aki mo e monomonó mo e ngaahi maumaú.

Ngaahi ‘a‘ahí

Kapau ko ha lenilooti koe, ko ha fakakaukau lelei ia ke toutou ‘a‘ahi ‘a ho‘o fale nofo‘anga pootí. ‘Oku tokoni ‘a e ‘a‘ahí ke ke vakai‘i ai ‘oku ngāue lelei ‘a e me‘a kotoa pē, ‘ikai ha maumau, pea tauhi ‘e he kau nofo totongí ‘a e me‘a kotoa pē ke ma‘a mo maau fe‘unga.

  • Kuo pau ke ‘oatu ‘e he kau lenilootí ha fakatokanga ki hano ‘a‘ahi ‘o ha loki ‘o ‘ikai toe si‘isi‘i ange ‘i ha houa ‘e 24.
  • Ko e tu‘unga lahi taha ki hano ‘a‘ahi ‘o ha loki ko e tu‘o taha ‘i he uike ‘e fā kotoa pē.
  • Kuo pau ke fakahoko hano ‘a‘ahí ‘o e ngaahi fale nofo‘anga pootí ‘i he vaha‘a ‘o e 8 pongipongi mo e 6 efiafi, tukukehe kapau kuo felotoi ‘a e tokotaha nofo totongí mo e lenilootí ki ha taimi ‘i tu‘a mei he ngaahi houa ko‘ení.
  • ‘E lava ‘e he lenilootí ‘o toe fakahoko hano ‘a‘ahi ‘o e lokí kapau ‘e felotoi ‘a e tokotaha nofo totongí mo e lenilootí tenau fakama‘a ha me‘a ‘i ha ‘aho pau. ‘E kei fiema‘u pē ke ‘oatu ‘e he lenilootí ‘a e taimi totonu ki he fakatokangá (houa ‘e 24).
  • ‘E lava ‘e he lenilootí ke hū ki he fale nofo‘anga pootí (‘ikai ko e ngaahi loki taautaha) ‘i ha fa‘ahinga taimi pē. Neongo eni, ‘e ‘ikai lava ke maumau‘i ‘e he lenilootí, pe ha kau nofo totongi kehe, ‘a hono faka‘aonga‘i lelei ‘e ha tokotaha nofo totongi ‘a e ‘apí.

Kehe ange mei he ngaahi ‘a‘ahí, ‘e lava ‘e ha lenilooti ‘o ha fale nofo‘anga pooti ‘o hū ki ha loki ‘i ha fale nofo‘anga pooti hili hano ‘oatu ha fakatokanga ‘e ‘ikai toe si‘isi‘i ange ‘i he houa ‘e 24 ke:

  • fakahoko hano ‘a‘ahi ‘o e lokí, kapau ‘oku tui ‘a e lenilootí kuo li‘aki ‘e he tokotaha nofo totongí ‘a e lokí pe maumau‘i ‘a e Lao ki he Nofo Totongi ‘i he Ngaahi ‘Api Nofo‘angá 1986 (Laó) ‘i ha founga ‘e taha
  • faka‘ali‘ali ‘a e lokí ki ha tokotaha ‘e ala nofo totongi pe fakatau
  • fakakakato honau ngaahi fatongiá ‘i he malumalu ‘o e Laó
  • fakahoko hano ‘a‘ahi ‘o e ngāue na‘e fiema‘u ‘e he lenilootí ‘a e tokotaha nofo totongí ke ne fakahokó, pe ngāue na‘e loto ‘a e tokotaha nofo totongí ke ne fakahokó
  • faka‘ali‘ali ‘a e lokí ki ha tokotaha fakamahu‘inga kuo lesisita, fakafofonga fakatau ‘api, pe ‘inisipēkita fale, tokotaha fakatau ‘api pe fakapa‘anga, pe tokotaha ‘e ala nofo totongi.

‘E ala hū ha lenilooti ‘o ha fale nofo‘anga pooti ki ha loki ‘o ha fale nofo‘anga pooti ‘o ‘ikai ha fakatokanga:

  • kapau ‘e loto ki ai ‘a e tokotaha nofo totongi ‘i he lokí, kimu‘a pē pe, ‘i he taimi ‘e fakahoko ai ‘a e huú
  • kapau ‘oku tui ‘a e lenilootí ‘oku ‘i ai ‘a e tu‘unga fakatu‘utāmaki ‘aupito ki ha mo‘ui pe ‘apí pea ‘oku fiema‘u ke hū ki ai ke fakasi‘isi‘i pe to‘o ‘a e tu‘unga fakatu‘utāmaki ko iá
  • ke fakahoko ha ngaahi sēvesi kuo ‘i ai ‘a e felotoi ki ai, ka ‘e kei fiema‘u pē ke fakalato ‘a e ngaahi makatu‘unga ‘o e aleapaú pe ngaahi tu‘utu‘uni ki he falé
  • ko e fai ‘o fakatatau ki he tu‘utu‘uni meí he Tenancy Tribunal.

Ngaahi loká mo e tu‘unga malú

  • Kuo pau ke fakafiemālie ‘a e tu‘unga malu ‘o e falé mo e ngaahi lokí kotoa.
  • Kuo pau ke fokotu‘u ‘e he lenilootí ha ngaahi loka fe‘unga ke fakapapau‘i ‘eni.
  • Kuo pau ke lava ‘a e kau nofo totongí ‘o hū ki honau loki takitaha, mo e fale mālōloó pea mo e fale kaukaú ‘i he taimi kotoa pē.
  • Kimu‘a ke fetongi ha loka, kuo pau ke fakahā atu ia ‘e he lenilootí ki he tokotaha nofo totongi kotoa pē ‘e uesia aí.
  • Kuo pau ke ‘oua na‘a liliu ‘e ha tokotaha nofo totongi, tānaki atu pe to‘o ha fa‘ahinga loka pe nāunau malu‘i tatau mo ia.

Ngaahi me‘a fakatokanga kohú

Kuo pau ke ‘i ai ha ngaahi me‘a fakatokanga pe fakatotolo kohu ‘oku ngāue lelei, ‘i he ngaahi ‘api nofo totongi kotoa pē. Ko e ngaahi me‘a fakatokanga kohu fo‘oú kuo pau ko e fa‘ahinga ‘oku photoelectric (malava ke ne ongo‘i vave ‘a e mafola ‘a e afí) pea lōloa ‘a e ngāue ‘a hono maká, pe tau hangatonu ki he ‘uhilá.

Smoke alarm requirements for rental properties (transcript)

Transcript:
Smoke alarms save lives.

As a landlord, it is your responsibility to make sure there are working smoke alarms in the right places in your rental property.

Working smoke alarms are compulsory in all rental homes, boarding houses, rental caravans and self contained sleep outs.

There must be a smoke alarm in every room where someone sleeps, or within 3 meters of each bedroom door.

In multi storey or multi level homes, you must install a smoke alarm on each level or storey.

Smoke alarms installed after July 1st 2016 must be long life photoelectric alarms that meet the required international standard. You can purchase these from most hardware stores. [visual shows online purchase screen]

If you have a smoke alarm that was installed before this date, it must be replaced by one that meets the standard once it reaches its expiry date. [visual shows a hand removing old smoke alarm and replacing with new photoelectric alarm]

If you don't comply with the regulations, you can be fined [visual shows a penalty notice being removed from an envelope] and the consequences of not having working smoke alarms in your rental home could be far worse. [visual shows a phone screen with a phone call being made to Emergency 111, and a house on fire with flames in windows and smoke rising]

So do the right thing. Make sure your rental property is properly equipped with smoke alarms and check your smoke alarms regularly to make sure they are still operational. [visual shows a hand installing a smoke alarm, then testing the alarm by pressing button, then a thumbs up gesture]

If you have a hardwired smoke alarm system in your property, make sure it is maintained per the manufacturer's requirements. [visual displays a hard wired smoke alarm and a sheet of paper titled "photoelectric smoke alarm instructions"]

For more information on how to install and test smoke alarms properly, head to tenancy.govt.nz.

Kuo pau ke fokotu‘u ‘a e ngaahi me‘a fakatokanga kohú:

  • ‘i loto ‘i he mita ‘e 3 meí he matapā ‘o e loki mohe takitaha, pe loki kotoa pē ‘oku ‘i ai ha taha ‘e mohe ai
  • ‘i he lēvolo pe fungavaka takitaha ‘o ha ‘api ‘oku fakafungavaka ki ‘olunga
  • ‘i he ngaahi ‘api nofo totongi, nofo‘anga pooti, kalavana nofo totongi, pea mo e ngaahi loki mohe tu‘u ‘i tu‘a (sleepout) kotoa pē.

Kuo pau ke fakapapau‘i ‘e he lenilootí ‘oku ngāue ‘a e ngaahi me‘a fakatokanga kohú ‘i he kamata‘anga ‘o e nofo totongi takitaha pea mo hokohoko atu foki ‘i he lolotonga ‘o e nofo totongí.

‘E ‘ikai ngofua ke maumau‘i, to‘o, pe tu‘usi ha me‘a fakatokanga kohu ‘e he kau nofo totongí. Kuo pau ke nau fetongi ‘a e ngaahi maka kuo mahá (kapau ko e ngaahi me‘a fakatokanga motu‘a ange ‘oku ‘i ai honau ngaahi maka ‘oku fetongí), pea kapau ‘oku palopalema ‘a e ngaahi me‘a fakatokanga kohú kuo pau ke nau fakahā atu ia ki he lenilootí ‘i he vave taha ‘e ala lavá.

‘Ilo lahi ange fekau‘aki mo e ngaahi fiema‘u ki he me‘a fakatokanga kohú

Me‘a ke fakahoko kapau ‘oku ‘i ai ha ngaahi palopalema

‘Oku hoko ko e maumau lao ‘a e taimi ‘e ‘ikai muimui ai (ha tokotaha nofo totongi pe lenilooti) ki he ngaahi tu‘utu‘uni ‘i he Lao ki he Nofo Totongi ‘i he Ngaahi ‘Api Nofo‘angá.

‘I taimi ‘e maumau‘i ai ‘e ha tokotaha nofo totongi pe lenilooti ‘a e Lao ki he Nofo Totongi ‘i he Ngaahi ‘Api Nofo‘angá, ‘oku mahu‘inga ke mahino‘i ‘a e me‘a te ke ala fakahoko ke fakalelei‘i ai iá.

Kapau ‘oku ‘i ai ha‘o fakatonutonu mo ho‘o lenilootí pe tokotaha nofo totongí, feinga ke solova ia ‘iate kimoutolu pē. ‘Oku ‘i ai ‘emau ngaahi fale‘i ki he founga ke fakahoko ‘aki ‘ení.

Kapau ‘oku ‘i ai ha aleapau fekau‘aki mo e founga ki hono solova ‘o e palopalemá, fakapapau‘i ‘oku fakahoko ia ‘i ha tohi pea fakamo‘oni ki ai ‘a e tokotaha nofo totongí mo e lenilootí.

‘E ‘i ai ‘a e ngaahi taimi ‘e ni‘ihi ‘e ‘ikai malava ke hoko ha felotoi ki he founga ki hano solova ‘o e palopalemá. ‘I he tu‘unga ko iá te ke ala fakakaukau ke ‘oatu ha ‘fakatokanga ke fakahoko ha fakalelei (notice to remedy). ‘Oku fakahā atu ‘i he fakatokanga ko‘ení ki he tafa‘aki ‘e tahá ‘a e me‘a kuo nau fakahoko ‘o maumau ai ‘a e aleapaú, me‘a ke nau fakahoko ke solova ‘akí mo e taimi ke fakalelei‘i aí. Kapau ‘e ‘ikai solova ‘i he vaha‘a taimi ko iá te ke ala tohi kole leva ki he Tenancy Tribunal ke solova ‘a e palopalemá. ‘E malava pē ke hoko eni ko ha fakatonutonu pe hopo ‘i ha fakamaau‘anga.

‘Ilo lahi ange fekau‘aki mo e ngaahi maumau laó mo e fakatokanga ke fakahoko ha fakaleleí.

‘Ilo lahi ange fekau‘aki mo e tohi kole ki he Tenancy Tribunal.

Rating form

Did you find this information helpful?